Fries en Gronings: twee noordelijke talen
Het Fries en het Gronings zijn de talen uit het noorden en lijken veel op elkaar maar vertonen ook veel verschillen. Veel mensen weten niet dat het Gronings is ontstaan uit een Friese taal. Voor het jaar 1350 sprak men in de provincie Groningen ook Fries maar daar kwam mede door invloed van de machtige stad Groningen verandering in. Het Gronings heeft echter nog wel een Fries substraat. Dit betekent dat het Gronings nog veel Friese woorden heeft. De overeenkomsten vallen vaak niet eens zo snel op maar ze zijn er wel degelijk. Ontdek hier de overeenkomsten tussen Fries en Gronings.
Fries en Gronings: familie
Het Gronings en het Fries mag je gerust zeer nauwe familie van elkaar noemen. De twee talen staan beide zeer dicht bij elkaar en vertonen veel overeenkomsten. Het Gronings vertoont bijvoorbeeld meer overeenkomsten met het Westerlauwers Fries (Fries uit de provincie Friesland) dan het Fries gesproken in Duitsland (Saterfries en Noordfries).
Fries is een taal
Zowel het Gronings als het Fries zijn beide talen. Of toch niet? Het is niet precies duidelijk wat nou een taal is. Het gaat er in de eerste plaats om of de sprekers van een taal, de taal ook echt een taal vinden. Groningers vinden het Gronings een taal. Friezen vinden Fries een taal. Dit betekent dus dat zowel Gronings als Fries een taal is.
Uit welke taalfamilie?
Het Fries en het Gronings kennen veel overeenkomsten met talen uit aangrenzende gebieden. Het Fries vertoont veel overeenkomsten met het Gronings, Nederlands, Engels, Duits en Deens. Ook het Gronings vertoont overeenkomsten met die talen. Het Fries hoort in dezelfde taalfamilie thuis als het Engels. Het Gronings valt niet in die categorie en wordt eerder ingedeeld bij de Friso-Saksische taalgroep.
Taal overeenkomsten
Er zijn natuurlijk ontzettend veel woorden uit beide taalgebieden die ongeveer hetzelfde betekenen. In Friesland en Groningen worden woorden en zinnen vaak wel een beetje anders uitgesproken. In het Fries gebruikt men bijvoorbeeld vaker een Engelse G-klank. In het Gronings wordt eerder gekozen voor een Nederlandse G.
| Nederlands | Fries | Gronings |
| Erg | Slim | Slim |
| Gezellig | Noflik | Noflek |
| Deze | Dizze | Dizze |
| Nieuw | Nij | Nij |
| Pijn | Pine | Piene |
| Jouw | Dyn | Dien |
| Ui | Sipel | Siepel |
| Klein | Lytse | Lutje |
| Kleverig | Kliemsk | Klaimsk |
| Gier | Jarre | Jirre |
| Juist | Krekt | Krekt |
| Broekzak | Bûse | Buutse |
| Zeuren | Sûzje | Soezen |
| Vier | Fjouwer | Vaaier |
| Alleen | Allinne | Allinneg |
Meer overeenkomsten
Fries uit de provincie Friesland wordt het Westerlauwers Fries genoemd. Er zijn nog meerdere gebieden waar Fries wordt gesproken. Deze gebieden liggen in Duitsland. Het Saterfries heeft nog maar een paar duizend sprekers en is in Europa één van de kleinste talen. De taal is ook beschermd omdat de kans zeer aanwezig is dat de taal binnen korte tijd kan verdwijnen. Ook in het noorden van Duitsland wordt Fries gesproken: Noordfries. De verschillen tussen Saterfries, Noordfries en Westerlauwers Fries zijn vrij groot. Het Fries dat in Groningen werd gesproken heet het Oosterlauwers Fries. De naam is logisch, want Groningen ligt aan de oostkant van de Lauwer.
| Nederlands | Fries | Gronings |
| Plek | Plak | Plak |
| Er | Der | Der |
| Kan | Kin | Kin |
| Vijf | Fiif | Vief |
| Zijn | Binne | Binnen |
| Egel | Stikelbaarch | Stiekelswien |
| Leeuwarden | Ljouwert | Laiwert |
| Tovenaar | Tsjoender | Tjoender |
| Huis | Hûs | Hoes |
Welke overeenkomsten zijn er nog meer?
