Gronings leren: een cursus Groningse taal
Gronings is de taal gesproken in de provincie Groningen, Friesland en Drenthe. Het Gronings is ontstaan uit het Fries en het Saksisch. In de provincie Groningen sprak met vroeger Fries maar dat is langzamerhand, onder invloed van de Saksische stad Groningen, omgevormd naar het Gronings. Het Gronings is een korte taal met veel nieuwe tonen die je niet in het Nederlands vindt. Voor mensen die graag een woordje Gronings willen leren is hier een mogelijkheid om een cursus Gronings te volgen.
Wat is Gronings precies?
Het Gronings is de taal die met name in de provincie Groningen wordt gesproken. De taal kent in Groningen ook weer een aantal varianten al zijn de verschillen erg klein. Het standaard Gronings is met name gebaseerd op het Gronings van het Hoogeland: het noordelijk deel van Groningen. Voor het jaar 1350 sprak men in de provincie Groningen een Friese taal. Niet voor niets werd de provincie daarom ook Klein Friesland genoemd. Na 1350 kreeg de stad Groningen (een Saksische stad) veel macht en kreeg het de provincie in haar greep. De Friese taal verdween gedeeltelijk en vanaf het jaar 1350 ontstond het Oudgronings.
- Voor het jaar 1350: Fries (Middel Oosterlauwers Fries)
- 1350 - 1600: Oudgronings
- 1600 - 1800: Middelgronings
- 1800 - heden: Nieuwgronings
Het Gronings dat in deze cursus aan bod komt is het Nieuwgronings. Dit is het Gronings dat tegenwoordig in Groningen gesproken wordt. Het Nieuwgronings wordt in de volksmond gewoon Gronings genoemd.
Beginnen met de basis
Als het Gronings voor u nieuw en onbekend is, kan het verstandig zijn om naast deze cursus zoveel mogelijk naar Groningstalig muziek te luisteren. U raakt dan meer gewend aan de klanken van het Gronings. Het herkennen en beluisteren van klanken is altijd erg belangrijk. De klanken in het Gronings kunnen in het begin vreemd en verwarrend klinken. Als u steeds vertrouwder bent geworden met het Gronings worden klanken opeens herkenbare woorden.
| Nederlands | Gronings |
| Ik | Ik |
| Jij, U | Doe, Joe |
| Hij | Hai |
| Zij | Zai |
| Wij | Wie |
| Jullie, u | Joe, ie |
| Zij | Zai |
| Nederlands | Gronings |
| Mijn | Mien |
| Jouw | Dien |
| Zijn | Zien |
| Ons | Os |
| Uw | Joen |
| Hun | Heur |
| Haar | Heur |
| Nederlands | Gronings |
| Die | Dij |
| Deze | Dizze |
| Zulke | Zokkent |
Leren van het Gronings
Het Gronings leert u door veel te oefenen. Dit geldt in principe voor elke taal. Het is altijd erg belangrijk om associaties te maken. Als u een Gronings woord leest is het dan ook verstandig om het woord direct te associëren met iets. Het onthouden van het woord gaat dan veel beter. Voor de Friestaligen is Gronings waarschijnlijk een stukje makkelijker. Veel woorden komen overeen met het hedendaags Fries uit Friesland (het Westerlauwers Fries). Ook geldt dat er overeenkomsten zijn met streektalen uit het Nedersaksisch taalgebied: o.a. Drents, Twents en Stellingerwerfs.
| Nederlands | Gronings |
| Voor | Veur |
| Naast | Noast |
| Onder | Under |
| Tegen | Teugen |
| Boven | Boven |
| In | Ien |
| Bij | Bie |
Gemoedstoestanden
Het is natuurlijk erg belangrijk om je gevoel uit te kunnen drukken. Zeker in een gesprek met bjivoorbeeld vrienden, kenissen en buren komen emotionele woorden vaak ter sprake. In het Gronings kun je onder andere de volgende woorden gebruiken.
| Nederlands | Gronings |
| Goed | Goud |
| Gezellig | Noflek |
| Mooi | Schier |
| Gevoel | Gevuil |
| Blij | Bliede |
| Verdrietig (1) | Lanterg |
| Verdrietig (2) | Verdraiteg |
| Moeilijk | Stoer |
Vragen over het Gronings? Stel ze gerust in het reactieformulier!
