De blauwe oogkleur bij mensen: zeldzaam

Blauwe ogen: zeldzame kleur

Blauwe ogen zijn zeer zeldzaam. Na amber en groene ogen is blauw de meest zeldzame oogkleur. Ongeveer 2% van de wereldbevolking heeft blauwe ogen. Ook grijze ogen zijn een soort blauwe ogen. Grijze ogen zijn net iets anders dan blauwe ogen doordat de dichtheid van het stroma iets anders is. De dichtheid van mensen met blauwe ogen is iets groter waardoor er minder licht in het oog dringt en er dus ook weer uit wordt weerkaatst. Hoe minder licht er op het epitheliumpigment valt, hoe minder helder en kleurrijk de oogkleur wordt. Mensen met felle ogen (staalblauw) hebben een lage dichtheid van het stroma. Mensen met donkerblauwe ogen hebben een andere dichtheid en andere verdeling van het pigment dan mensen met lichtblauwe ogen.

Waar komen blauwe ogen voor?

Blauwe ogen komen vooral voor in Europa, Amerika, Engeland en Oceanië (Australië & Nieuw-Zeeland). Het land met de (percentueel) meeste blauwe ogen is Finland. In Finland heeft ongeveer 89% van alle inwoners blauwe (lichte) ogen. Ook de landen nabij Finland hebben veel blauwe ogen. Estland (85%), Zweden (88%) en Noorwegen (88%) hebben allen ook hoge percentages aan blauwogige mensen.

In Nederland heeft ongeveer 80% van de inwoners blauwe ogen. In het noorden van Nederland (Friesland/Groningen: 83%) wonen meer mensen met blauwe ogen dan in het zuiden van Nederland (Noord-Brabant/Limburg: 65%). Hoe zuidelijker je Europa ingaat, hoe minder mensen met blauwe ogen je tegen zult komen. In Spanje heeft bijvoorbeeld 18% van de bevolking blauwe ogen. In Griekenland is dat ongeveer 15%.

De kans op blauwe ogen

Vrouwen en mannen maken evenveel kans om blauwe ogen te krijgen. Blauwe ogen komen in Europa echter wel iets vaker voor bij mannen dan vrouwen. Bij groene ogen is het andersom. Vrouwen hebben iets vaker groene ogen dan mannen. Pasgeboren baby's hebben vaak blauwe ogen. Deze blauwe ogen kunnen na een korte tijd verdwijnen als de ogen het pigment aanmaken. De oogkleur van een baby is na ongeveer één jaar definitef en zal dan ook niet meer veranderen.

Mensen met blauwe ogen: één grote familie

Volgens de Deense wetenschapper Hans Eiberg zijn mensen met blauwe ogen allemaal familie van elkaar. De wetenschapper vertelt dat mensen met blauwe ogen allemaal van dezelfde voorouders afstammen (de gemeenschappelijke voorouder). Deze blauwogige voorouders zouden 6.000 tot 10.000 jaar geleefd hebben en het blauwe gen hebben verspreid. Volgens Eiberg is de bruine oogkleur ouder dan de blauwe oogkleur: ''mensen hadden in de oorsprong allemaal bruine ogen''. Blauwe ogen zijn ontstaan door een genetische mutatie van de OCA2-gen. Dit is één van de vele genen die verantwoordelijk is voor oogkleur.

Veranderen ogen van kleur?

Hebben baby's altijd blauwe ogen? 

Blanke baby's hebben bij de geboorte vrijwel altijd blauwe ogen. In de loop van het eerste jaar wordt het pigment in de ogen aangemaakt. Dit betekent dat de kleur ogen van baby's nog kan veranderen. Bij donkere baby's zijn de ogen meestal al donker van kleur (bruin). De ogen bij donkere baby's worden na het eerste jaar vaak nog donkerder. De blauwe kleur bij baby's (en volwassenen) wordt veroorzaakt door Rayleigh verstrooiing. Het licht om ons heen (wit van kleur) dat in het oog valt wordt verstrooid. De kleine lichtgolven gaan dus alle kanten op. De lichtgolven die worden weerkaatst zijn de blauwe lichtgolven. Deze blauwe lichtgolven kunnen andere mensen zien als een blauwe kleur. Mensen met groene ogen ''stralen'' groene  lichtgolven uit.

Welke verschillende oogkleur categorieën zijn er? 

Er zijn grofweg negen duidelijke oogkleur categorieën. Dit betekent dat de meeste mensen een oogkleur hebben die in één van de negen categorieën valt. Het kan natuurlijk voorkomen dat een persoon en afwijkende oogkleur heeft. Er zijn ook mensen die meerdere oogkleuren hebben in het oog. Een oog dat zowel de groene als blauwe oogkleur heeft komt wel eens voor. Vaak is er dan een duidelijke afbakening zichtbaar. Mensen met twee kleuren in één oog zijn uniek. De kleurverdeling wordt dan heterochromia iridum genoemd. Welke categorieën zijn er?

• Lichtblauwe ogen
• Donkerblauwe ogen
• Blauwe ogen met een bruine rand om pupil
• Groene ogen
• Groene ogen met een bruine ring om pupil
• Bruine ogen met een groene rand
• Bruine ogen
• Donkerbruine ogen
• Overige kleuren (grijs, amber, hazel)

Blauwe ogen en intelligentie

Uit een Amerikaans onderzoek is gebleven dat mensen met blauwe ogen een hogere intelligentie hebben dan mensen met donkere irissen. Mensen met lichte ogen bleken sowieso beter te presteren op strategisch denken. Uit het onderzoek kwam ook naar voren dat mensen met blauwe ogen in het bijzonder goed scoorden. Of de verschillen in score nou echt te maken had met oogkleur is natuurlijk nog maar de vraag. Dit soort correlationele onderzoeken proberen een link te leggen tussen een kenmerk en een score. De verschillen in score kunnen ook liggen aan andere variabelen.